Jak napisać dobrą recenzję podręcznika RPG - część pierwsza

Recenzje na blogach i w serwisach to jedne z tych tekstów, które mogą zachęcić lub zniechęcić do danej gry. Sam przed kupnem gry często buszuję w Sieci w poszukiwaniu dobrych recenzji, które co nieco powiedzą mi o podręczniku. W swoim życiu zdarzyło mi się też pisać już wiele recenzji, także gier fabularnych. Nie zawsze były one dobre i wiele wody upłynęło w Wiśle nim doszedłem do tego co w nich pisać. W niniejszym, dwuczęściowym wpisie chcę się podzielić moimi poradami o tym jak powinna wyglądać dobra recenzja podręcznika do gry fabularnej oraz samej gry.

1. Ale właściwie po co recenzować?

Nim zaczniesz pisać recenzję, bądź chociaż ją planować zadaj sobie pytanie: po co chcę napisać recenzję tego konkretnego podręcznika? Jeśli celem jest zachęcenie innych do grania w ten system to proponuję od razu dać sobie spokój. Po pierwsze nie będzie to recenzja, a najprawdopodobniej reklama. Po drugie jeśli nie znasz jeszcze recenzowanej gry może się okazać, że nie jest ona warta polecenia i cały plan na nic.

Recenzja powinna być mieszaniną rzetelnej krytycznej analizy popartej wiedzą i subiektywną oceną najważniejszych cech produktu. Tym samym recenzja winna przedstawiać grę wraz z uzasadnioną oceną recenzenta.

2. Od czego zacząć?

Jeśli masz już recenzowany podręcznik i jesteś pewien, że chcesz napisać recenzję, a nie reklamę powinieneś go przeczytać. Z góry uprzedzam, że pojedyncza lektura niekonieczne wystarczy. Dlatego warto podręcznik przeczytać kilka razy. I pisząc przeczytać mam na myśli przeczytać ze zrozumieniem, a nie przekartkować czy przejrzeć.

Oczywiście warto też w grę zagrać, co najmniej raz. Tym samym będziesz mieć okazję przetestować mechanikę w działaniu co pomoże lepiej ocenić grę. Najlepiej zagrać według pełnych zasad, włączając w to tworzenie postaci i wszelkie zasady opcjonalne. W trakcie gry, jak i w trakcie lektury dobrze zrobić notatki, w których zapisze się najważniejsze rzeczy, a także te, które szczególnie rzucają się w oczy. Warto brać też pod uwagę opinię współgraczy.

3. Układ recenzji

Istnieje wiele różnych kompozycji recenzji. Jedni preferują podział na konkretne części. Natomiast inni mieszają ze sobą część informacyjną i oceniającą w sposób odpowiadający autorowi. Przed rozpoczęciem pisania warto zapisać po kolei podstawowe rzeczy, które się chce zawrzeć w recenzji. Zazwyczaj będą to rzeczy zapisane wcześniej w notatkach w trakcie sesji i lektury. Gdy opanujesz już pisanie według podstawowego układu i będziesz wiedział co zawrzeć w każdym elemencie, możesz zacząć eksperymentować z mieszaniem konkretnych części.

Podstawowa kompozycja typowej recenzji powinna zawierać następujące części:

• wstęp. W nim to należy krótko wprowadzić czytelnika w tematykę recenzji oraz zachęcić do dalsze lektury. Wystarczy jeden lub dwa akapity. W odróżnieniu od innych części wstęp zawsze jest na początku.
• informacje o autorze i wydawnictwie. To ważna część, w której prezentuje się nie tylko informacje kto jest autorem bądź kto wydał grę, ale też jak odebrano poprzednie gry tego autora. Nie powinno to być więcej niż akapit, ale może być i dwa jeżeli w tej części napisze się także na temat ewentualnych poprzednich edycji recenzowanej gry.
• część informacyjna. Typowa opisowa część, w której trzeba przedstawić o czym jest dana gra i z jakich zasad korzysta.
• część oceniająca. W tej części recenzent ma przedstawić swoją opinię na temat poszczególnych elementów gry. Jest to także najtrudniejsza część recenzji i jednocześnie jej trzon.
• podsumowanie. Zakończenie całej recenzji wraz z ostateczną oceną.

4. Jak napisać część informacyjną?

W tej części powinieneś przedstawić czytelnikowi o czym jest dany podręcznik. Możesz to zrobić na przykład po kolei opisując co jest w każdej części, bądź całościowo. Nie ma sensu wdawać się w szczegóły. Czytelnika prędzej znuży niż zainteresuje drobiazgowe przedstawianie każdej krainy, władcy czy pełnej historii świata z podręcznika. Najważniejsze to przedstawić założenia settingu. Jeśli coś się rzuca w oczy, np. odniesienia świata gry do innych dzieł, bądź jakieś charakterystyczne, ciekawe lub dziwne rzeczy to o wiele lepiej to dodatkowo opisać, niż zrobić niewiele mówiącą wyliczankę.

Nie zapomnij napisać gdzie w świecie gry jest miejsce dla graczy. Może system preferuje konkretny rodzaj postaci (np. w CP2020 czy "Zew Cthulhu"), a może gracze mają pełną dowolność (np. WFRP). Jeżeli w podręczniku znaleźć można rozdział dla MG to też trzeba o tym napisać - wskazać jego przydatność lub jej brak. UWAGA: jeśli setting opiera się na jakichś tajemnicach (np. o NPC-ach czy mitologii świata gry) to nie przedstawiaj ich w recenzji, bo zepsujesz komuś niespodziankę. To samo tyczy się szczegółowego przedstawienia metaplotu.

Na przykład:

Opisując Neuroshimę nie trzeba pisać o każdym wydarzeniu prowadzącym do powstania Molocha bądź któregoś z państewek. Jeśli opiszesz każdy fragment ZSA tylko zanudzisz czytelnika. Za to musisz wspomnieć o tym, że to świat post-apo, o Molochu, Neodżungli, trudach życia (czyli o tym na czym może polegać gra w Neuro) oraz o tym jak mniej więcej prezentuje się geopolityka. Naprawdę w tym miejscu wystarczy napisać po jednym zdaniu o każdym z państewek wskazując najważniejsze cechy - np. 'Posterunek to ostatni bastion ludzkości, wciąż walczący dzięki technologii z Molochem' lub 'W Appalachach powstała Federacja oparta o feudalizm i górnictwo'. W kolejnym akapicie piszesz o tym gdzie w ZSA jest miejsce dla graczy, czyli kim można grać i co można robić.

W części informacyjnej trzeba też napisać o mechanice gry. Przy czym opisywanie każdej zasady mija się z celem. W zupełności starczy napisać krótko: jak wyglądają testy, na czym opiera się tworzenie postaci, czy gra preferuje mechaniką jakąś rozgrywkę (np mechanika sandboxa jak w "Mindjammer", bądź szczegółowe testy społeczne jak w "Wolsungu"). Można też krótko porównać mechanikę do innych znanych systemów (np. 'testy przypominają Świat Mroku, ale z K6 zamiast K10').

Nieco inaczej rzecz ma się z recenzowanymi dodatkami i przygodami. Wówczas musisz tak dostosować część informacyjną by nie zdradzać na przykład treści przygody. Jeśli recenzowany suplement wprowadza istotne zmiany to wystarczy opisać jakie to zmiany (np mechaniczne) i której części dotyczą. W przypadku kampanii/przygód lub prowadzących metaplot podręczników trzeba postępować bardzo ostrożnie, tak by nie spoilerować.

Druga część opisuje część oceniającą i zakończenie.